Wat zijn microplastics?
Microplastics zijn kleine fragmenten van plastic, kleiner dan 5 millimeter, die wereldwijd een milieu- en gezondheidsprobleem zijn geworden.
Deze deeltjes komen voor in zowel land- als waterecosystemen, maar zijn ook aangetroffen in de lucht die we inademen en in veelgebruikte voedingsmiddelen. Hun oorsprong kan direct zijn of het gevolg van de afbraak van grotere stukken plastic afval.
Door hun kleine formaat zijn ze moeilijk te filteren en te verwijderen, wat bijdraagt aan hun ophoping in het milieu en in de voedselketen.
Soorten microplastics: primaire en secundaire classificatie
Hoewel alle microplastics klein zijn, hebben ze niet allemaal dezelfde oorsprong of functie. Om beter te begrijpen hoe ze ontstaan – en hoe we ze kunnen vermijden – is het belangrijk onderscheid te maken tussen twee hoofdtypen: primaire en secundaire microplastics.
Deze indeling wordt algemeen erkend door organisaties zoals het Deense Milieubeschermingsagentschap en de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO).
Primaire microplastics
Dit zijn microplastics die opzettelijk zijn ontworpen om kleiner te zijn dan 5 mm. Ze komen voor in alledaagse producten zoals gezichtsscrubs, tandpasta’s, douchegels en industriële schoonmaakmiddelen.
Ook microvezels die vrijkomen bij het wassen van synthetische kleding vallen in deze categorie. Omdat deze deeltjes zo klein zijn, glippen ze door conventionele filters van waterzuiveringsinstallaties en belanden ze vaak in rivieren, zeeën en uiteindelijk in drinkwater.
Secundaire microplastics
Deze ontstaan door de fragmentatie van grotere plastic voorwerpen zoals zakken, flessen, verpakkingen of visnetten. Dit proces gebeurt op natuurlijke wijze door langdurige blootstelling aan zonlicht, wind, water en mechanische slijtage.
Het afbraakproces kan jaren of zelfs decennia duren, waarbij het plastic geleidelijk uiteenvalt in microscopisch kleine deeltjes die zich gemakkelijk verspreiden.
Waar komen microplastics vandaan?
Microplastics kunnen uit verschillende bronnen komen. Sommige ontstaan rechtstreeks uit producten die deze deeltjes bewust vrijgeven, terwijl andere secundair ontstaan door gebruik, slijtage of verwaarlozing van plastic materialen. Hieronder staan de belangrijkste bronnen die door wetenschappelijke en milieugerelateerde organisaties zijn vastgesteld.
Slijtage van banden en wegverf
Elke keer dat een voertuig rijdt, slijten de banden en komen kleine plasticdeeltjes vrij die in de lucht blijven hangen of door regenwater in het riool en de waterwegen terechtkomen. Ook de verf die op wegen wordt gebruikt, kan afbrokkelen en fragmenten loslaten die in het milieu eindigen.
Microvezels uit synthetische textiel
Kleding gemaakt van materialen zoals polyester, nylon of acryl laat microvezels los tijdens het wassen. Deze vezels passeren de filters van wasmachines en komen in het afvalwatersysteem terecht, waar ze niet altijd worden opgevangen, wat bijdraagt aan watervervuiling.
Cosmetica en persoonlijke verzorgingsproducten
Hoewel het gebruik in veel landen beperkt is, bevatten sommige producten nog steeds plastic microkorrels. Deze minuscule bolletjes komen vooral voor in scrubs en tandpasta’s en zijn vanwege hun microscopische formaat moeilijk te verwijderen zodra ze in het riool terechtkomen.
Milieuaftakeling van grotere plastics
Plastic afval dat niet goed wordt beheerd, zoals weggegooide verpakkingen of zakken, breekt in de loop der tijd af onder invloed van natuurlijke elementen. Deze afbraak is een van de meest voorkomende bronnen van secundaire microplastics, vooral in kust- en zeemilieus.
Invloed van microplastics op milieu en gezondheid
Microplastics hebben langdurige effecten op ecosystemen. In watermilieus kunnen ze worden ingeslikt door vissen, schaaldieren en andere organismen, wat fysieke schade en zelfs de dood kan veroorzaken.
Deze verontreinigende stoffen fungeren ook als dragers van giftige stoffen die zich aan hun oppervlak hechten en zo in de voedselketen terechtkomen.
Wat de menselijke gezondheid betreft, hebben recente studies microplastics aangetroffen in bloed, longen, moedermelk en zelfs in de placenta.
Hoewel de langetermijneffecten nog worden onderzocht, wordt vermoed dat ze hormonale functies kunnen verstoren en chronische ontstekingen kunnen veroorzaken. Het vermijden van inname en blootstelling is een prioriteit geworden voor organisaties zoals de WHO.
Zes tips om je microplastic-voetafdruk te verkleinen
Het verminderen van onze blootstelling aan microplastics begint met kleine dagelijkse handelingen. Hieronder staan zes praktische en effectieve aanbevelingen om het gebruik en de consumptie van onzichtbare plastics in je dagelijks leven te verminderen – goed voor je gezondheid én de planeet.
Filter je water en vermijd wegwerpplastic
Het gebruik van waterfilters, zoals EcoPro van Tappwater, helpt microplastics en andere verontreinigingen direct uit het kraanwater te verwijderen. Het is een praktische, duurzame en goedkopere oplossing dan flessenwater, dat bovendien meer plasticafval veroorzaakt.
Controleer je cosmetica en verzorgingsproducten
Bekijk de ingrediënten voordat je iets koopt. Vermijd producten die polyethyleen, polypropyleen of nylon bevatten. Kies voor natuurlijke alternatieven met een milieukeurmerk.
Was synthetische kleding bewust
Was minder vaak, gebruik koud water en kies voor zachte wasprogramma’s. Er bestaan speciale waszakken die microvezels opvangen en voorkomen dat ze in het afvoerwater terechtkomen.
Kies voor luchtdrogen
Drogers kunnen ook microvezels in het milieu vrijlaten. Droog je kleding, waar mogelijk, buiten of in goed geventileerde ruimtes.
Kies duurzame vervoersmiddelen
Minder autorijden betekent minder bandenslijtage en dus minder uitstoot van microplastics. Wandelen, fietsen of het openbaar vervoer gebruiken zijn ook gezondere keuzes voor jou én voor de aarde.
Beperk de consumptie van vis en zeevruchten
Deze dieren, vooral filtervoedende soorten, kunnen grote hoeveelheden microplastics in hun weefsels ophopen. Matig je consumptie en kies voor gecertificeerde producten uit verantwoorde visserij.
Conclusie: kleine veranderingen, grote impact
Microplastics zijn overal, maar we hebben de macht om onze blootstelling en hun milieueffect te verminderen. Het aannemen van duurzame gewoonten en oplossingen zoals de filters van Tappwater is een effectieve en toegankelijke manier om te beginnen. Je gezondheid – en de planeet – zullen je dankbaar zijn.
